De drie begrotingsluiken

Het ontwerp van begrotingswet wordt ingediend bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers uiterlijk op 15 oktober van het jaar dat het begrotingsjaar voorafgaat. Enkel de middelenbegroting en de algemene uitgavenbegroting moeten gestemd en gepubliceerd worden in het Belgisch Staatsblad, ten laatste op 31 december van hetzelfde jaar.

De algemene toelichting bij de begroting

De algemene toelichting bij de begroting geeft de relatie tussen de middelenbegroting en de algemene uitgavenbegroting weer. In dit document worden zowel de ontvangsten als de uitgaven besproken en wordt een algemeen beeld van het begrotingsbeleid van de regering gegeven. Hierdoor is de algemene toelichting bij de begroting, hoewel ze louter informatief is, een belangrijk document omdat ze vorm geeft aan het principe van de eenheid van begroting.

Dit document bevat:

• De algemene begrotingstabel, de raming van de ontvangsten en uitgaven van de Federale Staat.

Na de algemene begrotingstabel volgen vier delen:

• Het regeringsbeleid dat toelichting geeft over de context, het begrotingsbeleid, het budgettair meerjarenkader, het financieel beleid en het vergrijzingsbeleid.
  
   
• Een economisch verslag waarin de internationale economische context en de verwachte economische evolutie in België wordt uiteengezet.
• Het begrotingsverslag van de federale overheid zelf. Het geeft een gedetailleerde uiteenzetting van de budgettaire evoluties. Dit deel is op zijn beurt opgedeeld in vijf hoofdstukken:
  1. de samenvatting van de geraamde ontvangsten en uitgaven van het lopende jaar en van het jaar dat het voorwerp uitmaakt van de begroting
  2. de geraamde fiscale en niet-fiscale ontvangsten van het lopende jaar dat het voorwerp uitmaakt van de begroting. Hierin worden onder andere de parameters en de methodes beschreven die gekozen werden voor de evaluatie van de ontvangsten
  3. de analyse van de primaire uitgaven en van de schuld en de rentelasten van het lopende jaar en van het jaar dat het voorwerp uitmaakt van de begroting en een commentaar op het regeringsbeleid op het vlak van ontwikkelingssamenwerking (solidariteitsnota)
  4. de budgettaire gevolgen van de betrekkingen tussen de federale overheid en andereoverheden
  5. een commentaar over de ontvangsten en uitgaven van de te consolideren instellingen van de federale overheid.
• De budgettaire en financiële toestand van de stelsels van sociale bescherming.

De middelenbegroting

De middelenbegroting staat de inning van de belasting toe in overeenstemming met de desbetreffende wetten, besluiten en tarieven en ook het afsluiten van leningen binnen de grenzen en voorwaarden die ze bepaalt. Ze bevat ook de evaluatie van de ontvangsten van het algemeen bestuur.

Bij het ontwerp van middelenbegroting wordt een inventaris van alle fiscale uitgaven gevoegd. Deze fiscale uitgaven omvatten alle aftrekken, verminderingen en afwijkingen van het toepasselijke algemeen stelsel van belastingheffing ten voordele van belastingplichtigen of van bepaalde economische, sociale of culturele activiteiten.

In de praktijk omvat de middelenbegroting een wetsontwerp, tabellen en de toelichtende staten:

• Het doel van het wetsontwerp is voornamelijk om de bestaande fiscale wetgeving te hernieuwen, aangezien de Grondwet bepaalt dat de fiscale wetten jaarlijks gestemd moeten worden. Het heeft ook als doel het beheer van de schuld en het sluiten van leningen toe te staan om het teveel aan uitgaven ten opzichte van de ontvangsten van een begrotingsjaar te dekken.
• De tabellen bevatten een gedetailleerde raming per artikel en per type belasting en andere ontvangsten. De ontvangsten worden opgesplitst in lopende ontvangsten en kapitaalontvangsten.
• De toelichtende staten bevatten de verantwoording van de wettelijke bepalingen en de verantwoordingen van de ramingen van de ontvangsten van verschillende departementen.

De algemene uitgavenbegroting

De algemene uitgavenbegroting bevat alle voorziene uitgaven voor het betrokken begrotingsjaar in de vorm van een wet en tabellen. Het document wordt aangevuld met verantwoordingen.

De algemene uitgavenbegroting begint met een algemene inleiding en de verantwoording van de algemene wettelijke bepalingen en de bijzondere bepalingen voor de departementen.

Daarna volgt het wetsontwerp, dat zes hoofdstukken bevat:

• de algemene bepalingen
• de bijzondere bepalingen van de departementen
• de raming van de middelen van de organieke begrotingsfondsen
• de bepalingen met betrekking tot de terugbetalings- en toewijzingsfondsen
• de bepalingen met betrekking tot de staatsdiensten met afzonderlijk beheer
• de bepalingen met betrekking tot de administratieve openbare instellingen met ministerieel beheer.

Tot slot worden de krediettabellen bij de wet gevoegd. Deze beschrijven:

• de dotaties en departementale begrotingen
• de raming van de middelen van de organieke begrotingsfondsen
• de terugbetalings- en toewijzingsfondsen
• de begrotingen van de administratieve diensten met boekhoudkundige autonomie
• de begrotingen van de administratieve openbare instellingen met ministerieel beheer.

De verantwoording van de algemene uitgavenbegroting bestaat uit toelichtende nota’s die per sectie (of departement) de algemene beleidslijnen uiteenzetten, hoewel deze in de praktijk vooral in de algemene beleidsnota’s opgenomen worden. Ook de toegewezen opdrachten en de nagestreefde doelstellingen staan in de toelichtende staten per organisatieafdeling. Elke nota bevat ook de middelen die moeten worden ingezet om de doelstellingen te behalen.

Hoewel er niet over de verantwoording gestemd wordt, moet de regering op overtuigende wijze toelichting verschaffen bij de beleidsinhoud. Hiertoe zorgt de regering ervoor dat er in de verantwoording indicatoren worden opgenomen die een reële evaluatie van de realisaties mogelijk maken en concrete becijferde gegevens over de resultaten van het voorgaande jaar.