Een integriteitsschending melden

Heb je een ernstig vermoeden dat er zich, binnen jouw organisatie of bij een andere federale organisatie, praktijken voordoen die niet correct zijn, die ingaan tegen de geldende waarden en normen en die een bedreiging vormen voor het algemeen belang?

Waarom een schending melden?

Als federaal personeelslid ben je ambassadeur van de overheid en ben je verplicht integer te handelen. Dit betekent dat je correct en zorgvuldig handelt bij het uitvoeren van je job, met respect voor de normen en waarden van het openbaar ambt.

Ben je als federaal personeelslid getuige van een integriteitsschending? Doe dan zeker melding daarvan. Dit is erg belangrijk:

• voor de overheid want dan kunnen er maatregelen genomen worden om er een einde aan te maken en om maatregelen te nemen om te vermijden dat er nog andere integriteitsschendingen begaan worden 
• om de vertrouwensband met de burger te behouden. Elke integriteitsschending bij een overheidsinstelling is een inbreuk op het algemeen belang en vermindert het vertrouwen van de burger in de overheid in haar geheel. Dat verlies aan vertrouwen verkleint het draagvlak voor de beslissingen van de overheidsinstanties en betekent op termijn een gevaar voor de democratie.

Wie kan een melding doen?

Iedere persoon die binnen een werkgerelateerde context informatie heeft over integriteitsschendingen in een federale overheidsinstantie. 

Het kan gaan om een personeelslid (of voormalig personeelslid) van een federale overheidsinstantie, een stagiair, een vrijwilliger, een zelfstandige, een lid van een raad van bestuur, een leverancier, een onderaannemer,…

De feiten moeten hebben plaatsgevonden binnen een federale overheidsinstantie en het algemeen belang schaden.

Welke inbreuken melden met de officiële meldprocedure?

Een integriteitsschending is:

• een schending van een wet, besluit, omzendbrief, regel of interne procedure, die een bedreiging vormt of schadelijk is voor of het algemeen belang;
• een handeling die een onaanvaardbaar risico inhoudt voor het leven, de gezondheid of de veiligheid van personen of voor het milieu;
•  een ernstige tekortkoming in de professionele verplichtingen of een ernstig geval van wanbeheer;
• het bewust bevelen of adviseren aan een persoon om een integriteitsschending te begaan.

Welke integriteitsschendingen kan je niet melden?

De volgende integriteitsschendingen meld je niet volgens de meldprocedure maar volgens andere procedures.

• Pesten op het werk, geweld op het werk en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Zulke klachten meld je aan de vertrouwenspersoon van je organisatie of aan de preventieadviseur (wet van 4 augustus 1996).
• Discriminatie (wet van 10 mei 2007). Met klachten over discriminatie kan je terecht bij Unia (Interfederaal Gelijkekansencentrum).

Waar dien je een klacht in over de dienstverlening van een overheidsdienst?

• Klachten over de dienstverlening van een overheidsdienst. Met deze klachten kan je terecht bij de klachtendienst van de betreffende overheidsdienst of als die geen oplossing biedt, bij de federale Ombudsman.​​​

Hoe een schending melden?

Integriteitsschendingen in je eigen organisatie kan je altijd melden bij je functionele of hiërarchische leidinggevende.

Meld je de integriteitsschending liever niet bij je leidinggevende, dan kan je gebruik maken van de officiële meldprocedure die er gekomen is door de wet van 8 december 2022. 

Drie meldingswijzen 

Er is geen cascaderegeling: de drie meldingswijzen (namelijk interne melding, externe melding en openbaarmaking) staan op voet van gelijkheid.

Waarom de officiële meldprocedure te volgen

• De meldprocedure garandeert een vertrouwelijke behandeling van de melding. De naam van de melder wordt beschermd en de meldprocedure verloopt in alle vertrouwelijkheid.
• In het kader van de meldprocedure ben je als melder beschermd.
• De wet ziet de mogelijkheid voor om een anonieme melding te kunnen doen.

Bescherming van de melder

Wanneer je een integriteitsschending meldt, wordt jouw identiteit nooit bekendgemaakt. Je wordt automatisch tegen eventuele vergeldingsmaatregelen beschermd. De wet verbiedt de federale overheidsinstantie om vergeldingsmaatregelen tegen je te nemen.

Je bent niet beschermd wanneer we tijdens het onderzoek vaststellen dat:

• jezelf betrokken bent bij een integriteitsschending;
• je moedwillig een valse melding deed;
• je moedwillig valse of oneerlijke informatie bezorgt.

Vergeldingsmaatregelen

De bescherming verbiedt elke negatieve maatregel die genomen wordt als gevolg van een melding: een ontslag, een tuchtmaatregel, een overplaatsing, een negatieve evaluatie of een promotie die niet doorgaat. De federale overheidsinstantie mag geen vergeldingsmaatregelen nemen tegen de melder en personen die bij het onderzoek betrokken zijn.

Op zijn vraag kan het Centrum Integriteit de melder tijdelijk laten toewijzen aan een andere afdeling of ter beschikking stellen van een andere federale overheidsinstantie.

In het geval van negatieve maatregelen tegen de melder, moet de federale overheidsinstantie bewijzen dat er geen verband is met de melding. Is er geen bewijs, dan vraagt het Centrum Integriteit om de maatregel ongedaan te maken of het ondervonden nadeel te compenseren. Tegen de persoon die de maatregel heeft genomen, kan een tuchtonderzoek worden gestart en ook een strafrechtelijke procedure.

Bij wie kan je terecht voor inlichtingen over de officiële meldprocedure?

Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM) is aangeduid als centraal informatiepunt voor de klokkenluidersregeling in België.

Je kan bij het FIRM terecht voor algemene informatie over de klokkenluidersregeling in België. 

Sancties bij misbruik van de wetgeving (wet van 8 december 2022)

Artikel 40 van de wetgeving voorziet in sancties in geval van misbruik van de wetgeving.

Art. 40. Met een tuchtmaatregel kan worden gestraft het statutaire personeelslid van een federale overheidsinstantie dat:

• de melding belemmert of tracht te belemmeren;
• represailles neemt tegen de in artikel 31, 5° bedoelde personen;
• onnodige of tergende procedures aanspant tegen de in artikel 31, 5°, bedoelde personen;
• inbreuk maakt op de in artikel 25 bedoelde verplichting tot geheimhouding van de identiteit van de melders;
• bewust valse informatie heeft gemeld of openbaar heeft gemaakt.