Een integriteitsschending melden

Heb je een ernstig vermoeden dat er zich, binnen jouw organisatie of bij een andere federale organisatie, praktijken voordoen die niet correct zijn, die ingaan tegen de geldende waarden en normen en die een bedreiging of een aanslag vormen op het algemeen belang?

Waarom een schending melden?

Als federaal personeelslid ben je ambassadeur van de overheid en ben je verplicht integer te handelen. Dit betekent dat je correct en zorgvuldig handelt bij het uitvoeren van je job, met respect voor de normen en waarden van het openbaar ambt.

Ben je als federaal personeelslid getuige van een integriteitsschending? Doe dan zeker melding daarvan. Dit is erg belangrijk:

• voor de overheid want dan kunnen er maatregelen genomen worden om er een einde aan te maken en om maatregelen te nemen om te vermijden dat er nog andere integriteitsschendingen begaan worden 
• om de vertrouwensband met de burger te behouden. Elke integriteitsschending bij een overheidsinstelling is een inbreuk op het algemeen belang en vermindert het vertrouwen van de burger in de overheid in haar geheel. Dat verlies aan vertrouwen verkleint het draagvlak voor de beslissingen van de overheidsinstanties en betekent op termijn een gevaar voor de democratie.

Een integriteitsschending kan:

• een strafrechtelijke inbreuk zijn, zoals corruptie of verduistering van overheidsgeld
• een inbreuk zijn op een morele norm, zoals het verspillen van middelen van een overheidsorganisatie.

In beide gevallen gaat het om een aanslag op het algemeen belang, een waarde die centraal staat in de opdrachten van de overheid.

Hoe een schending melden?

Integriteitsschendingen in je eigen organisatie kan je altijd melden bij je functionele of hiërarchische leidinggevende.

Meld je de integriteitsschending liever niet bij je leidinggevende, dan kan je gebruik maken van de officiële meldprocedure die er gekomen is door de wet van 15 september 2013. Door die wet kan je als personeelslid van de federale overheid melding doen van integriteitsschendingen gepleegd door personeelsleden van de federale overheid in de uitoefening van hun functie en er bescherming voor krijgen. Deze mogelijkheid geldt nu ook voor voormalige medewerkers die minder dan twee jaar geleden de organisatie hebben verlaten.

Welke inbreuken melden?

Een inbreuk op de federale reglementering en de interne reglementen en procedures, die ingaat tegen de normen en waarden van het openbaar ambt.

Een onaanvaardbaar risico creëren voor het leven, de gezondheid of de veiligheid van personen of voor het milieu. 

Een ernstige tekortkoming in de verplichtingen of het beheer van een federale organisatie.

Een personeelslid aanzetten om een integriteitsschending te plegen.

Welke klachten kan je niet melden?

De volgende klachten meld je niet volgens de meldprocedure voor integriteitsschendingen maar volgens andere procedures.

• Pesten op het werk, geweld op het werk en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Zulke klachten meld je aan de gewone vertrouwenspersoon van je organisatie of aan de preventieadviseur (zie wet van 4 augustus 1996).
• Discriminatie (zie wet van 10 mei 2007). Met klachten over discriminatie kan je terecht bij Unia (Interfederaal Gelijkekansencentrum).
• Klachten over de dienstverlening van een overheidsdienst. Met deze klachten kan je terecht bij de klachtendienst van de betreffende overheidsdienst of als die geen oplossing biedt, bij de federale Ombudsman.

Drie redenen om officiële meldprocedure te volgen

• De meldprocedure garandeert een vertrouwelijke behandeling van de melding. De naam van de melder wordt beschermd en de meldprocedure verloopt in alle vertrouwelijkheid.
• In het kader van de meldprocedure ben je als melder beschermd.
  • Zodra je effectief een melding doet bij de Vertrouwenspersoon Integriteit (VPI) of bij het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman, gaat je bescherming in vanaf de datum van je vraag om voorafgaand advies (zie verder). Tot drie jaar na het einde van het onderzoek (of na de definitieve gerechtelijke uitspraak), kunnen er geen maatregelen genomen worden die negatief zijn voor je arbeidsstatuut, tenzij je leidend ambtenaar kan aantonen dat die maatregelen niets te maken hebben met je melding. Deze bescherming geldt ook voor elk personeelslid dat mogelijk betrokken was bij het onderzoek dat uit je melding volgde en voor de vertrouwenspersoon integriteit die mogelijk een gunstig advies gaf over je aanvraag. 
  • Als je vindt dat je beschermingsstatuut niet werd gerespecteerd tijdens de periode van bescherming, kan je een klacht indienen bij het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman. Hij onderzoekt je klacht en als die gegrond is, stelt hij een oplossing voor.
  • Als de veronderstelde integriteitsschending wordt gemeld door een politieagent, worden alle bevoegdheden van de federale ombudsman in de procedure overgenomen door het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten (Comité P).
  • Als de situatie dit rechtvaardigt kan je, na een gunstig advies van het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman en je verantwoordelijke minister, verzoeken om tijdelijk te worden toegewezen aan een andere dienst van je organisatie of tijdelijk ter beschikking worden gesteld van een andere federale administratieve instantie. Dit is mogelijk voor een periode van twaalf maanden, die maximaal twee keer verlengd kan worden, en kan ook voor medewerkers die betrokken waren bij het onderzoek naar aanleiding van je melding.
• Maak je als ambtenaar gebruik van de meldprocedure, dan ben je vrijgesteld van de aangifteplicht vermeld in art. 29 van het wetboek van strafvordering. Dit artikel verplicht ambtenaren die op de hoogte zijn van een misdaad of wanbedrijf, dit te melden aan de procureur des Konings. De ambtenaar die gebruik maakt van de meldprocedure, wordt vrijgesteld om de misdaad rechtstreeks aan de procureur te melden.

Bij wie kan je terecht voor inlichtingen?

Twee belangrijke actoren in de meldprocedure kunnen je helpen: de vertrouwenspersoon integriteit (VPI) van je organisatie en het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman.

Voor je de eigenlijke meldprocedure opstart, kan je best voldoende informatie inwinnen over de procedure.

Vraag een gesprek aan met:

• de VPI van je organisatie. Elke federale overheidsdienst heeft in principe minstens één VPI per taalrol. Contacteer de cel Integriteit en Cultuur van de

  Federale overheidsdienst

  BOSA (integriteit-integrite@bosa.fgov.be) als je deze persoon in jouw organisatie niet kent.
• het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman als er in je organisatie geen VPI is. 

In enkele gevallen moet je rechtstreeks aankloppen bij het Centrum Integriteit van de federale Ombudsman:

Rol in meldprocedure

De VPI van je organisatie voert zelf geen onderzoek naar integriteitsschendingen uit. Hij geeft informatie en advies aan federale personeelsleden die een integriteitsschending willen aankaarten. De vertrouwenspersonen integriteit werden in alle onafhankelijkheid aangesteld, na een aantal selectieproeven. Zij oefenen hun functie dus in alle vertrouwelijkheid uit.

Het Centrum Integriteit van de Federale Ombudsman (wettelijk centraal meldpunt) is een dienst bij de federale Ombudsman. Dit zijn de taken van het Centrum Integriteit:

• als je organisatie geen VPI heeft
• als je een melding wilt doen over een andere federale overheidsdienst dan diegene waarvoor je werkt
• als je een sterk vermoeden hebt dat de leidend ambtenaar betrokken is bij de integriteitsschending en je wil deze schending niet aan de VPI van jouw federale administratie melden
• als de melding een organisatie betreft die je minder dan twee jaar geleden hebt verlaten.
  
   
  • federale personeelsleden (en ook voormalige personeelsleden) inlichten over de meldprocedure
  • vragen om voorafgaand advies behandelen
  • meldingen van integriteitsschendingen in alle onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid onderzoeken
  • verslag uitbrengen over het onderzoek naar een integriteitsschending aan de leidend ambtenaar of de minister.