Indexatie, algemene principes

Het indexcijfer van de consumptieprijzen - of algemene index - meet de prijsevolutie van goederen en diensten die de gezinnen consumeren. De indexcijfers tonen de evolutie van de levensduurte voor de gezinnen.

In principe zouden de prijzen van alle consumptiegoederen en -diensten genoteerd moeten worden. Dit is uiteraard niet mogelijk.

Daarom wordt er een korf met de belangrijkste goederen en diensten samengesteld. 

Elke maand wordt de waarde van deze korf van goederen en diensten bepaald.

De waarde wordt uitgedrukt door het indexcijfer van de consumptieprijzen ("de index").

Stijgen de prijzen van de producten en diensten, dan stijgt ook de algemene index.

Bereikt of overstijgt de algemene index een bepaalde waarde ("de spilindex"), dan worden de lonen en sociale uitkeringen automatisch verhoogd. Dit noemen we de automatische indexering.

België en Luxemburg zijn de enige landen ter wereld waar dit automatisme nog bestaat.

Voor de berekening van de gezondheidsindex worden 4 types producten geschrapt uit de korf van goederen en diensten die voor de berekening van het indexcijfer van de consumptieprijzen gebruikt wordt: tabak, alcohol, benzine en diesel.

Het gemiddelde van de gezondheidsindexen van de laatste 4 maanden noemen we de afgevlakte index.

Sinds 1994 bepaalt de afgevlakte index of de verhogingscoëfficiënt die gebruikt wordt voor de berekening van lonen en sociale uitkeringen, aangepast moet worden.

Voor de periode van april 2015 tot en met april 2016 werd de afgevlakte index bevroren op 100,66 (regeringsbeslissing tot "indexsprong") waardoor de verhogingscoëfficiënt eenmalig niet aangepast werd.

Vanaf mei 2016 werd de blokkering opgeheven.

De nieuwe afgevlakte index vanaf mei 2016 = het rekenkundig gemiddelde van de gezondheidsindex van de laatste 4 maanden x 98%

De spilindexcijfers fungeren als aanpassingsdrempels. Dit cijfer wordt op voorhand vastgelegd.

Als het gemiddelde van (de laatste 4 gezondheidsindexen x 98%) de spilindex bereikt of overschrijdt, worden de sociale uitkeringen en lonen aangepast (123,47 > 123,14).

De jongste overschrijding van de spilindex dateert van juli 2022: dus aanpassing van de verhogingscoëfficiënt die gebruikt wordt voor de berekening van lonen en sociale uitkeringen.

De nieuwe spilindex vanaf december 2022 is vastgelegd op 125,60.

Als deze spilindex bereikt of overschreden wordt, dan worden de lonen en sociale uitkeringen in de publieke sector verhoogd met 2%.

Overzicht van de verhogingscoëfficiënten die vanaf 1.1.1990 gebruikt worden voor de berekening van de wedde.

Een ambtenaar heeft een jaarwedde van € 27 521,00.

• Zijn brutomaandwedde voor de maand juli 2017 wordt als volgt berekend:
  
  (27 521,00 x 1,6734)/12 = € 3 837,80
• Zijn brutomaandwedde voor de maand oktober 2018 wordt als volgt berekend:
  
  (27 521,00 x 1,7069)/12 = € 3 914,63
• Zijn brutomaandwedde voor de maand oktober 2021 wordt als volgt berekend:
  
  (27 521,00 x 1,7758)/12 = 4 072,64 €
• Zijn brutomaandwedde voor de maand januari 2023 wordt als volgt berekend:
  
  (27 521,00 x 1,9999)/12 = 4 586,60 €

Soorten indexcijfers: 

• Indexcijfers der consumptieprijzen
  
  =  de waarde van een korf van goederen en diensten
• Gezondheidsindex
  
  =  de waarde van dezelfde korf van goederen en diensten maar zonder tabak, alcohol, diesel en benzine
• Afgevlakte index vanaf mei 2017 
  
  =  het gemiddelde van de gezondheidsindexen van de laatste 4 maanden x 98%
• Spilindex  
  
  =  een waarde die op voorhand vastgelegd wordt.